25 Temmuz 1917’de egzotik savaşçılar, bir askeri mahkemeyi sözde masum ikna edemediler. Onu yürütme bulmaları ve ölüm cezası konusunda anlaşmaları bir saatten az sürdü.
1876’da doğan Mata Hari, büyük kazancın ‘göründüğünden daha fazlası’ olan insanlar için bir standart istedi.
Adı Mata Hari bile değildi ve kesinlikle kutsal bir Hint tapınağında yetiştirilmemiş ve uzun süredir iddia ettiği gibi eski Hint danslarını bir rahibe tarafından öğretmişti.
Aslında, Hollanda’nın küçük bir kasabası olan Leeuwarden’de Margaretha Geertruida Zelle’de doğdu.
Bir sınır dükkânı sahibi kızı, gençliğinden beri maceraya açmış. 18 yaşında, bir eş arayan Hollanda Sömürge Ordusu Yüzbaşı Rudolf MacLeod tarafından verilen bir gazete ilanına cevap verdi. Çift kısa süre sonra evlendi.
Biri bebekken ölen iki çocuğun doğumunun ve çalkantılı bir evliliğin ardından Zelle, sonunda kendisini Mata Hari olarak yeniden keşfettiği Paris’e taşındı.
Hollanda Doğu Hint Adaları’nda – şimdi Endonezya – MacLeod ile yaşadıkları zararlardan ve ‘Hindu’dan ilham alan bir dans eğitmeni geliştirdi.
Mata Hari’nin ilk günü
Başlangıçta Lady Gresha MacLeod adı altında performans sergilerken, neredeyse çıplak kalana kadar bir dizi renkli cüppe ve duvağı ortaya koyardı.
Adeta açığa vurulmuş dans etme istekliliği, öğretmenin güçlendiği görüldü, niyetlerin ‘günün gözü’ anlamına gelen Malayca bir deyim olan sahne adı Mata Hari’nin benimsenmesi gibi.
Gizemine yeni lakap eklendi ve oraya giderken onun yaratıcı dans hareketleriyle büyülendi. Başarısı, Mart 1915’te kariyerinin son gösterisini yapana kadar sayısız taklit üretti.
O yıl, daha çok yüksek rütbeli subaylar, politikacılar ve diğer etkili ve güçlü figürlerle olan ilişkileriyle ünlü bir fahişe olarak biliniyordu.
Birinci Dünya Savaşı yaklaşırken, Hari en özgür ruhlu bir bohem olarak görülüyordu, ancak çatışma daha da yakınlaştıkça, eleştirmenler onu giderek daha fazla tehlikeli bir baştan çıkarıcı olarak gördü.
1914’te çatışmanın sona ermesiyle Hari, casusluk alanındaki görünürdeki kariyerinin sona ermesi vatanı Hollanda’ya gitmek üzere Berlin’den ayrılmak zorunda kaldı.
Hari’nin bir casus olarak kariyerinin ayrıntıları, yarım yamalak kalsa da, 1915’in sonlarına kadar değerlendiriliyor.
Tarihçilere göre, Amsterdam’daki fahri Alman konsolosu Karl Kroemer ona başvurdu. Etkili bölümler ve Hollanda vatandaşlığı sayesinde ulusal sınırlara geçilebilmesi nedeniyle onu değerli bir varlık olarak görüyordu.
Hari daha sonra, Kaiser için casusluk yapılması için verilen 20.000 Frankı kabul ettiğini doğruladı, ancak herhangi bir casusluğa katılmayı reddetti. Yine de, ona bir Alman kod adı verildi – H21.
Çatışma boyunca Almanlar için casusluk yaptığına dair sayısız rapor var ama muhtemelen masrafların çoğu asılsızdı.
Biyografi yazarı ve antropolog Pat Shipman, “Tutuk zaman savaş Fransızlar için çok kötü yolculuklar ve o bir yabancıydı, çok seksiydi, herkesle ilişkisi vardı ve Paris’teki insanlar ekmeksizken cömertçe yaşıyordu”, diye açıklıyor, “Ona karşı çok fazla kırgınlık vardı”.
Shipman, ‘Femme Fatale: Love, Lies and the Unknown Life of Mata Hari’ adlı öykülerde Hari’yi 1960’larda Marilyn Monroe ile karşılaştırdı. Uluslararası alanda tanınıyor ve Avrupa’nın en arzulanan kadınlarından biri olarak kabul ediliyordu.
Shipman, “Onun bir casus olduğunu düşünmenin neden bu kadar gülünç karar verdiğini bir parçası da bu” dedi. “Gizli davranıp gizlice ortalıkta dolaşamaz. Dikkat çekmeden alamamak”.
Hari’nin sürekli Avrupa’da seyahat etmesi, kısa süre sonra onun bir düşman ajanından şüphelenen İngiliz istihbaratının dikkatini çekti. Fransız düşmanlarından de ona göz kulak olmalarını istemişlerdi ama o, o ulus için casus oldu.
Almanya ve Rusya’dan üst düzey askeri işlemlerle ilişkilere dalmaya devam etti ve adını arketip femme fatale ile eşanlamlı hale getirdi.
Sonun başlangıcı
Aralık 1916’da Fransız Savaş Bakanlığı, Mata Hari’yi altı Belçikalı casusun isimlerini Almanlara iletmekle suçladı.
13 Şubat 1917’de tutuklandı ve casuslukla suçlandı ve Paris’teki Saint-Lazare hapishanesine kapatıldı. Hari aylarca sorgulandı, casuslukla herhangi bir ilgisi olduğunu her zaman reddetti, ancak cinsel arayışlarından açıkça bahsetti.
“Bir fahişe, kabul ediyorum,” dedi. “Bir casus, asla!”
Son 106 yıllık tarihçiler, Mata Hari’nin kendisine yöneltilen suçlamalardan çoğu kez gerçekten yararlanıp yararlanamadığına karar veremedi. Bazı araştırmacılar onun geniş kapsamlı bir casus olduğunu kanıtlayacak yeterli kanıt olduğunu söylerken, sayısız onun günah keçisi olarak çalışmaya devam ediyor.
Hatta savaşın en karanlık dönemlerinden birinde Fransa’da tutuklanması, yargılanması ve idam sansasyonunun ahlaki idam için yapıldığına dair haberler var.
Hileli bir duruşma mı?
Mata Hari’nin casusluk davası 24 Temmuz 1917’de başladı. Almanlara vermiş olabileceği sırlarla ilgili bilgilerida büyük boşluklar olmasına rağmen, savcılık onu binlerce Müttefik askerinin ölümüne sorumlu tuttu.
Ayrıca, düşman için istihbarat topladığını açık bir ağzı olarak sayısız olaya da işaret ettiler.
Savcı Andre Mornet devam konuşmasında “Bu kadının yaptığı kötülük inanılmaz” diyerek, “Bu belki de yüzyılın en büyük kadın casusu” dedi.
Ertesi gün, Mata Hari’yi yargılayan askeri mahkemenin onu yürütmesi bir uzaklaşmadan az sürdü ve onu ölüm cezasına çarptırdı.
Casusluğunun gerçek boyutu muhtemelen hiçbir zaman kesin olarak bilinemeyecek ve genel fikir birliği, Fransız gözlemi Batı Cephesinde ele geçireceği büyük kayıplar için dikkat dağıtmasına neden olan şeyin bağımsızlığı ve yaşam tarzı seçimleri olduğu yönünde.
15 Ekim 1917’de Paris’in varoşlarındaki bir tarlaya götürüldü. Göz bağını reddederek, tahta bir kazığa dayadı ve on iki Fransız askerinden oluşan bir idam mangası tarafından idam.
Sonuna kadar bir oyuncu, atışlar yapılmadan önce konuşmalarına kesinlikle bir öpücük gönderdi.
Mata Hari, ölümün üzerinden geçen 106 yılda, hayatın öyküsünün sayısız filmin ortaya çıkış versiyonları ve hatta 2021’de Azerbaycan’ın Eurovision’a katılmasıyla bir efsane olarak kaldı.
Mata Hari (1876 – 1917)
