Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen ‘Anttalks’ aktifliği kapsamında AKM’de ‘ Deprem Dirençli Antalya‘ isimli söyleşiye katılan Prof. Dr. Naci Görür, Antalya‘nın doğusundaki risklere dikkat çekerek, “Depremde Antalya‘nın doğusunda binalar ya aksi döner ya da suyun içine batarlar” dedi.
“SABAH UYANDIĞIMIZA 7 VE ÜZERİ ZELZELE OLABİLİR”
Deprem uzmanı Prof. Dr. Naci Görür, 13,6 milyon sene evvel Türkiye’nin levha hareketlerinin, bugünün hareketlerini yapacak halde oluştuğunu ve ülkedeki büyük fayların zelzele ürettiğini söyledi. Türkiye’nin sarsıntılardan kurtulamayacağını ve zelzelelerin sona ermeyeceğine dikkati çeken Prof. Dr. Görür, zelzele dirençli yerleşim alanlarının oluşturulmasının ehemmiyetini vurguladı. Prof. Dr. Görür, “Her zelzelede 80-90 bin insanı bir gecede toprağa veremeyiz. Bu bize yakışmıyor. Türkiye’de rastgele bir yerde, sabah uyandığımızda 7 ve üzeri zelzele olabilir. Bu sarsıntılar de büyük afetlere neden oluyor. Can mal kaybımız fazla oluyor. Türkiye’de 5’in üzerinde zelzeleler vefata neden oluyor. Bizim bunu halletmemiz lazım. Bunu anlatmaya çalışıyoruz” diye konuştu. 6 Şubat’taki Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde yakın vakitte Japonya’da 7.6 büyüklüğünde sarsıntı olduğunu ve 132 kişinin tesadüfen öldüğünü anlatan Prof. Dr. Görür, benzeri zelzelenin Türkiye’de olması halinde on binlerce kişinin ölebileceğinden bahsetti.
“GÖKDELENLERİ DİKMEYE BAŞLAMIŞLAR”
Antalya‘nın jeolojisi hakkında bilgi veren Prof. Dr. Görür, Antalya‘nın genç çökeller üzerine kurulduğunu söyledi. Antalya‘nın büyük kısmının tabanının âlâ ya da kusursuz olmadığına dikkati çeken Prof. Dr. Görür, falez ve traverten üzere karasal nitelikli kireç taşlar ile alüvyon dolguların üzerinde kentin büyük kısmının yer aldığını belirtti. Kentin doğusundaki tabanın alüvyon dolgusundan oluştuğunu aktaran Prof. Dr. Görür, “Antalyalılar rant hastalığına yakalanmış. Gökdelenleri dikmeye başlamışlar. Antalya‘da ne kadar gökdelen yaparsanız, tehlikeyi büyütürsünüz. Bilhassa büyük bina, gökdelen yapabilecek insanlardan uzak durun. O fikirlerden de uzak durun. Sarsıntı dirençli Antalya için bilhassa alüvyon dolgu, yer için son derece sakıncalı. Antalya’nın üzerinde oturduğu körfez dolgusu, sorunlu bir dolgu. Kireç taşları ve travertenler nispi olarak alüvyonlardan daha âlâ lakin o da sorunlu. Zelzelede Antalya’nın doğusunda binalar ya aykırı döner ya da suyun içine batarlar” dedi.
“ANTALYA FAAL FAYLARLA ÇEVRİLİ”
Antalya’yı tehdit eden fay sistemleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Görür, şunları söyledi; “Akşehir zonu, Isparta-Burdur zonu ile Göller Yöresi’nin bulunduğu yerler düşey atımlı fayların olduğu bölge. Antalya Körfez doğu, batı ve kuzeyden etkin faylarla çevrili. Antalya fay zonlarına 100 kilometreden uzakta değil, 50-60 kilometre uzakta. Bu fay jenerasyonlarında olacak sarsıntılar, Antalya’yı kıymetli tesirler. Doğrultu atımlı faylarda 100 kilometrelik çap içerisindeki yöreler sarsıntıdan etkilenir. Antalya’nın güneyinde Akdeniz içerisinde Kıbrıs, Girit bölgesinde Helen yayı dediğimiz dalma batma zonu var. Üç büyük tektonik çizgi Antalya’yı tehdit etmekte. Güneyden dalma batma zonu büyük zelzele üretebilir. Girit yakınlarında 8 büyüklüğünün üzerinde sarsıntı üretmiş, her an 7’nin üzerinde zelzele üretebilir. Bu tehlike denizden gelir. Antalya’yı tehdit eden fay kelam konusu. Akşehir ve Fethiye Burdur zonu zelzele ürettiği vakit Antalya önemli formda etkilenebilir.”
“ANTALYA’NIN DOĞUSU DAHA ÇOK HASAR ALIR”
Yerel idarelere davette bulunan Prof. Dr. Görür, Antalya’yı tehdit eden fayların incelenmesi, risk tahlili ile risk azaltma çalışması yapılması gerektiğini tabir etti. Antalya’ya yapılacak altyapı çalışmaları ve yatırımların zelzele dalgalarının kentin yapısına tesirinin belirlendikten sonra gerçekleştirilmesi gerektiğine değinen Prof. Dr. Görür, “Ciddi zelzele olsa Antalya’nın doğusu daha çok hasar görür. Alüvyonun üzerinde olduğu için sıvılaşma da olur. O bölgeye gökdelenler dikiliyor. Batısında traverten yahut kireç taşlarının üzerinde olan binalar yüksek olmamak kaydıyla biraz daha dirençli olabilirler. Alüvyonun bulunduğu yerlerde talihiniz yok. Sarsıntı anında alüvyonlar içlerinde su tuttuğu için çökellerdeki su basıncı üst iletiyor. Üst iletince konutların direnci azalıyor. Bina suyun içerisinde üzere hareket etmeye başlıyor ya dönüyor ya da batıyor” diye konuştu.
5 MİLYON TON TNT PATLAMASINA MİSAL ENERJİ
Depremin büyüklüğü ve şiddeti kavramları ortasındaki farkı da anlatan Prof. Dr. Görür, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde 5 milyon ton TNT patlamasına emsal gücün açığa çıktığını söyledi. Mahallî idarelerin kentleri sarsıntıya hazırlamaya yönelik çalışmaları hızlandırması gerektiğini anlatan Prof. Dr. Görür, altyapı çalışmalarında betonarme boru kullanılmasını eleştirdi. Betonarme boruların kırılgan yapısından ötürü sarsıntıdan etkilendiğini anlatan Prof. Dr. Görür, yerin yapısına uygun, esnekliği yüksek gereçler kullanılmasını önerdi. Prof. Dr. Görür, kentlerde sarsıntı anında çıkacak molozların gömüleceği yahut bertaraf edileceği alanların şimdi belirlenmediğini söyledi. Prof. Dr. Görür, “Güneydoğu’da 100 milyon ton moloz sağa sola gömüldü, etraf berbat edildi. İstanbul’da 350 milyon ton moloz çıkabilir. İstanbul’da bunu nasıl bertaraf edecek, geri dönüşüme tabi tutacaksanız. Kimse bilmiyor. Zelzele eli kulağında gelirse ne olacak. Çabukla kamyonlara doldurup, Marmara’ya dökersiniz. Marmara esasen ölüyor, Marmara da sizi öldürür” dedi.
“GERÇEK BEKA SIKINTISI DEPREM”
Prof. Dr. Görür, Türkiye’deki gerçek beka sıkıntısının sarsıntı olduğunu, İstanbul’da büyük sarsıntı meydana gelmesinin ekonomik manada ülkeyi zora sokacağını söyledi. Sarsıntı riski nedeniyle Marmara Bölgesi ve İstanbul’un stratejik yapısından ötürü hükümete teklifte bulunduğunu anlatan Prof. Dr. Görür, “Marmara Bölgesi’ndeki endüstriyi Anadolu’ya taşıyın. Anadolu’ya altyapı yapın, endüstriyi teşvik edin. Zelzele nedeniyle sanayi birebir anda tehdit altına girmez, İstanbul’un nüfusu azalır. Her şeyi Marmara Bölgesi’ne toplamışız. Stratejik olarak gerçek değil” dedi.
Kahramanmaraş sarsıntıları öncesi yıllarca o bölgede sarsıntı beklendiğini anlatmaya çalıştığını kaydeden Prof. Dr. Görür, şunları söyledi; “Şimdi Tunceli, Pülümür, Bingöl yöresinin tehdit altında olduğunu düşünüyorum. Erzincan ile Bingöl, Karlıova ortasında Kuzey Anadolu Fayı’nın bir kısmı geçiyor. O fay, en son 1794 yılında kırılmış. 7.2 büyüklüğünde sarsıntı üretmiş. Her 250 senede bir ortalama zelzele üretiyor. Onun için oradan telaş ediyoruz. 6 Şubat sarsıntıları Arap levhasını Doğu Anadolu’ya 7-10 metre kaydırdı, sıkıştırdı. Kahramanmaraş’tan Hakkari’ye kadar olan kentlerde sarsıntı riski fazlalaştı. Arap levhasının kuzeye ittirmesinden ötürü. Doğu Anadolu fayı, Kahramanmaraş’ın kuzeyi, Elbistan kuzeyinden Adana havzasında saçaklanıyor. 6 Şubat zelzeleleri Adana’ya giren faylara gerilim yüklemiş olabilir. O bölgelerin dikkatli olması lazım.”
